Onder de verzamelnaam PFAS scharen we chemische stoffen die door de mens zijn gemaakt en die van nature niet in het milieu voorkomen. Deze stoffen hebben handige eigenschappen, ze zijn water-, vet- en vuilafstotend en worden gebruikt in onder andere pannen, blusschuim, textiel en cosmetica. Maar PFAS zijn ook gevaarlijk. Ze zijn schadelijk voor het milieu, voor de gezondheid van flora, fauna en voor de mens. PFAS zijn kankerverwekkend en hopen zich op, in het menselijk lichaam, in dieren en planten. De overheid werkt eraan om deze stoffen zoveel als mogelijk terug te dringen en dat start natuurlijk bij goede analyses.

PFAS-analyse methode

PFAS kunnen in het milieu terecht komen via de lucht, via afvalwater of door bijvoorbeeld het gebruik van brandblusmiddelen. Eenmaal in het milieu breken ze niet af en kunnen er kleine hoeveelheden terechtkomen in ons voedsel of ons drinkwater. Daarom is het belangrijk om te weten welke PFAS stoffen er worden aangetroffen, waar en in welke hoeveelheden. Corine de Kloe-Van de Wiel is assistent-manager bij AQUON en samen met analist Jasper Heeres het gezicht van PFAS. Zij vertelt ons meer over de PFAS-analyse methode en het onderzoek naar PFAS in de waterbodem. “Twee jaar geleden startten we bij AQUON met het opzetten van PFAS-analyses. We hebben geïnvesteerd in kennis, labruimte, mensen en geavanceerde apparatuur. In een klein jaar hebben we de PFAS-analyse methode opgezet en gevalideerd. Ruim een jaar geleden, in maart 2021 zijn we na een jaar testen en valideren met de echte analyses begonnen. Van de ca. 5000 monsters die we bij AQUON jaarlijks analyseren, nemen we er inmiddels 2000 in ons eigen lab voor onze rekening. We groeien in de aantallen analyses die we doen, maar ook in het aantal soorten (componenten) PFAS wat we analyseren. Omdat PFAS lastig is te onderzoeken, hebben we ons PFAS-analyse pakket uitgebreid, zodat we meer componenten kunnen analyseren. Dat leidde er onder andere toe dat we samen met het RIVM  inmiddels een uitgebreide lijst hebben samengesteld met de verschillende PFAS-stoffen die we aantreffen. We zijn er trots op dat we met deze PFAS-analysemethode solide analyses kunnen aanbieden en waarmee we de waterschappen een noodzakelijk inzicht in de waterkwaliteit geven.”

PFAS in de waterbodem

Het onderzoek dat AQUON zelf uitvoert naar PFAS betreft de aanwezigheid van deze stoffen in de waterbodem. Sommige componenten blijven liever in het water, terwijl andere juist aan de waterbodem “binden”. Corine: “AQUON doet zowel analyses naar PFAS in de waterbodem als PFAS in het water. De analyses van het water besteden we uit, de analyses naar PFAS in de waterbodem verzorgen we zelf. Wanneer de waterbodem-monsters zijn binnengebracht, verzorgt team Chemie Organisch in Leiden de voorbehandeling, de analyses worden vervolgens in Tiel gedaan. We werken met gedroogde monsters, niet met natte. Hierdoor zijn de rapportages constanter/stabieler in uitkomst en beter te vergelijken, daarnaast gebruiken we minder oplosmiddel tijdens het traject. We hebben plannen om de analyses van PFAS in water ook zelf te gaan doen. Daar hebben we meer ruimte en capaciteit voor nodig. De voorbereidingen voor die analyses treffen we nu, in het nieuwe pand hebben we de ruimte om deze analyses ook zelf te gaan doen.”

Uitbreiding naar 40 componenten

Corine vertelt: “Op dit moment is het vanuit het ministerie verplicht om monsters te analyseren op 28 componenten en dat doen we dan ook meestal. Tegelijkertijd begint zich langzamerhand een trend af te tekenen dat bepaalde waterschappen hun monsters willen laten analyseren op 40 componenten. Dit wordt nu gedaan voor de waterschappen Brabantse Delta, Delfland en Schieland. Ook waterschap Aa en Maas heeft vorig jaar een pilot gedaan met PFAS40. Voor een breder inzicht is het doen van PFAS40 natuurlijk aan te bevelen. Daarom zijn we nu met alle waterschappen in gesprek om standaard te analyseren op 40 componenten.”