De kwabaal is een ernstig bedreigde inheemse kabeljauwsoort. In het gebied van waterschap De Dommel is deze soort een tijdje uitgestorven geweest. Sinds 2009 is de soort opnieuw uitgezet in het gebied waar de Beerze stroomt. Sinds 2019 is bevestigd dat de kwabaal zich daar met succes voortplant. Om de verspreiding van de kwabaal te blijven monitoren is met behulp van eDNA gekeken naar welke watergangen de kwabaal zich heeft verspreid.

Hoge concentraties in de Grote Beerze

Op 11 locaties van de opgegeven 27 meetpunten is kwabaal- DNA aangetroffen. Kwabaal-DNA is voornamelijk gevonden in de Grote Beerze en in de Beerze. De hoogste concentraties kwabaal DNA zijn aangetroffen in de Grote Beerze. Het was ten tijde van bemonstering erg warm in Nederland. Op alle locaties zijn tijdens dit onderzoek chemische parameters gemeten. Temperatuurmetingen lijken te indiceren dat de kwabaal zich tijdens periode van hitte terugtrekt naar koudere wateren. Op de punten waar het meeste kwabaal-DNA is gevonden was de watertemperatuur namelijk het laagst. Na het DNA-onderzoek is met visstand-onderzoek nogmaals gekeken waar de kwabaal zich bevond. De resultaten van dit visstand-onderzoek komen bijna 1-op-1 overeen met het DNA-onderzoek van AQUON. Mooie resultaten die laten zien dat moeilijk te vangen soorten goed aangetoond kunnen worden met eDNA.

Meedenken aan de voorkant

Mark Scheepens, opdrachtgever vanuit het waterschap: “Waterschap De Dommel heeft veel maatregelen genomen om het leefgebied van de kwabaal te verbeteren en te vergroten. We willen natuurlijk graag weten of die maatregelen ook daadwerkelijk effect hebben. Omdat de kwabaal een lastige soort is om met traditionele monitoringstechnieken zoals electro-visserij of zegenvisserij te monitoren, kozen we ervoor deze soort op te volgen met e-DNA-onderzoek. We zijn erg tevreden dat AQUON dit heeft opgepakt en uitgevoerd. AQUON denkt aan de voorkant mee over de onderzoeksopzet en ze zijn daarnaast ook onze ogen in het veld. Een mooi voorbeeld onderstreept dat. In de zomer van 2022 zagen de monsternemers van AQUON tijdens hun e-DNA-opnames vissen in nood in een drooggevallen poel. Door dit tijdig te melden heeft het waterschap samen met de Sportvisfederatie Nederland deze vissen nog kunnen afvangen en elders uitgezet. Daarmee hebben we de de vissen voor een zekere dood kunnen behoeden."

Bij de Beerze bij Westelbeers hebben we in 2021 een nieuwe overstromingsvlakten als paaihabitat voor de kwabaal aangelegd. Deze overstromingsvlakte geeft ook meer ruimte aan het water. Ten tijde van de aanleg van de overstromingsvlakten hebben we ook nieuwe vispassages gerealiseerd. Gaat de kwabaal dit nieuwe leefgebied vinden en er gebruik van maken? Hoe is de populatieopbouw van de kwabaal door de jaren heen? e-DNA-onderzoek is een zeer geschikte methode om die vragen te beantwoorden.